پدر علم حسابداری

استاد دکتر فضل الله اکبری

پدر علم حسابداری ایران

ولادت :  ۲  اردیبهشت  ۱۳۰۰ ،   گلپایگان

وفات :  ۱۳  فروردین  ۱۳۸۴ ،   تهران ( روحش قرین رحمت )

ایشان عضو هیأت علمی و رئیس پیشین دانشکدۀ علوم اداری و مدیریت بازرگانی (مدیریت) دانشگاه تهران

و نخستین استاد حسابداری در ایران بودند.

ایشان را به عنوان پدر علم حسابداری ایران لقب داده اند.

« لطفا صلوات و فاتحه ای به یاد آن استاد گرانقدر

کشور عزیزمان ایران قرائت فرمایید. »

برای مطالعه زندگینامه و همچنین پیشینه آموزشی و آثار استاد فضل الله اکبری به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.

زندگینامه :

فضل‌الله اکبری آموزش ابتدایی را در شهر گلپایگان و دوره دبیرستان را در اصفهان گذراند. همزمان با تحصیل در دوره دبیرستان به یادگیری علوم قدیمه نزد پدربزرگ مادریش حاج فخرالعلما پرداخت و پس از آن در اصفهان از حضور استادانی چون فضل‌الله همایی و برادر او استاد جلال همایی و آقای مبارکه‌ای بهره‌مند شد. وی حساب و ریاضی و حساب سیاق نقدی و جنسی را نزد پدربزرگ و پدر فرا گرفت. دکتر فضل‌الله اکبری بعد از دریافت دیپلم متوسطه، در دانشکده حقوق دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و مدرک کارشناسی خود را از این دانشکده گرفت. سپس در شرکت ملی نفت استخدام شد و همزمان با مرحوم حییم در تهیه فرهنگ لغات انگلیسی به فارسی همکاری داشت. پس از آن در موسسه علوم اداری و بازرگانی دانشکده حقوق دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد و مدرک فوق لیسانس علوم اداری و بازرگانی را دریافت داشت. در پی آن با بهره‌مندی از بورس تحصیلی به آمریکا رفت و در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و دانشگاه استانفورد به تحصیل پرداخت و در رشته مدیریت بازرگانی با گرایش حسابداری دکترا دریافت کرد. بعد از دریافت مدرک دکترا به ایران بازگشت و در موسسه علوم اداری به تدریس پرداخت و در سال ۱۳۳۷ به عنوان اولین مدرس حسابداری با درجه دانشیاری به عضویت هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران پذیرفته شد.

دکتر اکبری درباره چگونگی برخورد با رشته حسابداری در آن سالها چنین می‌گوید ؛

    « ... سالها حسابداری به عنوان رشته‌ای قابل قبول برای تدریس در دانشگاه شناخته نمی‌شد. تا سال ۱۳۳۳ در هیچ دانشگاه و موسسه آموزش عالی حسابداری رسماً تدریس نمی‌شد. ... متأسفانه در ایران آن زمان، اغلب افراد به جهت عدم اطلاع کافی از محتوای دروس مزبور، علوم مالی و حسابداری را در سطح سایر رشته‌های دانشگاه به حساب نمی‌آوردند... . محتوای رشته حسابداری، اهمیت و لزوم آن در انتظام امور سازمانها و تاثیر آن در پیشرفت کشور، سالها همچنان ناشناخته باقی‌ماند. در سال ۱۳۳۴ که داوطلب تدریس حسابداری در دانشگاه شدم، یکی از اولیای دانشگاه گفت شک دارد جایگاه تدریس حسابداری در دانشگاه باشد و اضافه کرد در گذشته هم حسابداری در سال ششم رشته تجارت دبیرستانها تدریس می‌شده است و اگر حسابداری را رشته‌ای دانشگاهی بشناسیم بزودی داوطلبانی هم برای تدریس خانه‌داری، گله‌داری و باغداری پیدا می شوند؛ دانشگاه را تدریس حساب کافی است.

    دو - سه سالی طول کشید تا با مراجعات مکرر و مستمر، ارائه شرح دروس حسابداری و رشته‌های مختلف آن، اهمیت و فرق آن را با حساب و ریاضی توجیه کنم و توضیح دهم. بالا خره قرار شد در دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران برای انتخاب و استخدام یک نفر دانشیار اقدام کنند.»

دکتر فضل‌الله اکبری پس از تاسیس دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران، به مدت ۸ سال رئیس این دانشکده بود. پس از سال ۱۳۵۰، به سمت معاون آموزشی و پژوهشی وزارت علوم و آموزش عالی برگزیده شد و همزمان به تدریس رشته حسابداری در دانشگاهها و موسسات مختلف آموزش عالی به ویژه بانک ملی ایران پرداخت. پس از انقلاب در اوایل سال ۱۳۵۸ در سمت استادی دانشگاه بازنشسته شد و از اوایل دهه ۱۳۶۰ با مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی همکاری کرد. کتاب و مقالا ت مختلفی که در این دوران توسط ایشان تالیف و تدوین و توسط سازمان حسابرسی منتشر شده است دستاورد این دوران پربار است. دکتر فضل‌الله اکبری در اواخر دهه ۱۳۶۰ به امریکا مسافرت کرد و به مدت دو سال با سمت استادی در دوره‌های فوق لیسانس دانشکده مدیریت بازرگانی دانشگاه استانفورد به تدریس پرداخت. پس از آن به انگلستان رفت و یک سال نیز در دانشکده مدیریت دولتی تدریس داشت. او از میانه های دهه ۱۳۷۰ به ایران بازگشت و همچنان همکاری خود رادر زمینه تحقیق و تالیف با مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی ادامه داد. کتاب بررسی تحلیلی دکتر اکبری در سال ۱۳۸۱ به عنوان کتاب درخور تقدیر برگزیده و به وسیله وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم هفته کتاب مورد تقدیر قرار گرفت. سرانجام دکتر فضل‌الله اکبری در ۱۳ فروردین ۱۳۸۴ درگذشت و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

پیشینه آموزشی :

    دکترا، ‎مدیریت بازرگانی با گرایش حسابداری، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، ‎ایالات متحده آمریکا

    کارشناسی ارشد، ‎علوم اداری و بازرگانی، دانشگاه تهران، ‎ایران

    کارشناسی، حقوق، دانشگاه تهران، ایران

آثار:

کتاب‌ها :

    حسابداری صنعتی، دانشگاه تهران، با تجدید چاپ به دفعات و توسط ناشران دیگر، ۱۳۳۸

    اصول حسابداری، دانشگاه تهران، با تجدید چاپ به دفعات، ۱۳۴۰

    تجزیه و تحلیل صورتهای مالی، سازمان حسابرسی، با پنج بار تجدید چاپ و تجدیدنظر،۱۳۶۶

    حسابداری بازرگانی، دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی، ۱۳۵۴

    تهیه بودجه بازرگانی و صنعتی، انتشارات فروردین، ۱۳۶۵

    حسابداری استهلاک، سازمان حسابرسی، اولین چاپ ۱۳۷۱، چاپ هفتم، ۱۳۸۰

    فرهنگ اصطلا حات حسابداری (انگلیسی- فارسی)، سازمان حسابرسی، جلد اول، ۱۳۷۶

    بررسی تحلیلی یا استفاده از تجزیه و تحلیل صورتهای مالی در حسابرسی، سازمانحسابرسی، ۱۳۷۹

مقاله‌ها :

    سرگذشت یک استاد و سرگذشت یک علم (مصاحبه با مجله حسابدار- مرداد ۱۳۷۲)

    تجزیه و تحلیل صورتهای مالی (حسابرس ۳، مجموعه مقالا ت- تابستان ۱۳۷۴)

    واژه سرنوشت ساز (فصلنامه حسابرس شماره ۱، زمستان ۱۳۷۷)

    نوبت من نیست (فصلنامه حسابرس شماره ۳، بهار ۱۳۷۸)

    به یاد دوست (مجله حسابدار، شماره ۱۳۲، شهریور۱۳۷۸)

    چگونه تدریس حسابداری در دانشگاه برای اولین بار شروع شد (فصلنامه حسابرس شماره ۴ و ۵، پاییز و زمستان ۱۳۷۸)

    آموخته‌های آموخته را نیاموختیم (فصلنامه حسابرس شماره ۹، زمستان ۱۳۷۹)

    مصطفی علی مدد: اندیشمندی پرمایه، پرکار و پربار (فصلنامه حسابرس شماره ۱۶، مهر و آبان ۱۳۸۱)

    نرفته‌ام (فصلنامه حسابرس شماره ۲۳، بهار ۱۳۸۳)

    منتخبات حسابرس (فصلنامه حسابرس شماره ۲۳، بهار ۱۳۸۳)

«  روحشان قرین رحمت و یادشان گرامی باد.  »