هزینه های مستقیم وغیرمستقیم

مفاهیم هزینه یابی و قیمت بهای تمام شده

هزینه (Cost)

از دیدگاه حسابداری واژهﻱ هزینه بسته به زمینهﻱ کاربرد آن، دارای معانی گوناگون و تعاریف مختلف است. در سیستم اطلاعات حسابداری، هزینه به طور کلی به شکل جریان خروج وجه نقد در گذشته یا تعهد پرداخت آن در آینده و یا انقضای ارزش و مصرف دارایی ها، تبلور می یابد. اما در حسابداری صنعتی و مدیریت به طور اخص، واژهﻱ هزینه به شرح زیر تعریف شده است:

« اندازه گیری پولی منابع اقتصادی که به خاطررسیدن به یک مقصود معین یا یک مزیت مشخص، در گذشته مصرف وفدا شده است، یا در نظر است که در آینده مصرف شود.»

بهای تمام شده (مخارج)، هزینه و زیان (Loss):

مخارج، منابع از دست رفته برای تحصیل منابع دیگر می باشد، که در واقع تغییر و تبدیل دارایی از نوعی به نوع دیگر است. برای مثال خرید کالا (تبدیل وجه نقد به کالا در ترازنامه)؛ تا هنگامی که کالا به فروش نرسیده است،هزینه ای به مفهوم کاربردی در حسابداری مالی تحقق نیافته است. به محض فروش کالا، منابع مصرف شدهﻱ مربوطه، به عنوان بهای تمام شدهﻱ کالای فروش رفته ،به هزینه (به مفهوم متداول در حسابداری مالی) تبدیل می گردد و در گزارش سود وزیان منعکس می شود و آن اقلامی که تحقق منافع اقتصادی آن بر اثر مسائل خاص منتفی شده است، به زیان تبدیل می شوند. در حقیقت زیان، از دست رفتن منابع بدون کسب هر گونه منفعت است. هزینهﻫﺎﻱ قبل از بهره برداری و ارزش دفتری ماشین آلات جزو مخارج، بهای تمام شدهﻱ کالای فروش رفته و استهلاک ماشین الات جزو هزینه ها و ضایعات و مطالبات سوخت شده نمونه هایی از زیان هستند.

*بهای تمام شده دارای منافع آتی است، در حالی که هزینه منافع آتی ندارد؛ اما هرد هدف دارند.

* هزینه منفعتی در گذشته ایجاد کرده است، هدفدار و قابل کنترل است، اما زیان در گذشته منفعتی به دنبال نداشته است، غیرارادی است وچندان قابلیت کنترل ندارد.

هزینه‌ها را میتوان به شکل‌های مختلف طبقه بندی کرد که به برخی از این طبقه بندی به شرح زیر اشاره می‌شود

الف) طبقه بندی هزینه‌های به تفکیک هزینه‌های مستقیم و غیر مسقتیم :

هزینه‌های مستقیم به هزینه‌هایی اطلاق می‌شود که می‌توان آنها را به یک موضوع مشخص ارتباط دارد مانند مواد اولیه مصرف شده در یک واحد محصول . هزینه‌های غیر مستقیم : به هزینه‌هایی اطلاق می‌شود که نمی‌توان آنها را به یک موضوع مشخص ارتباط داد مانند هزینه‌های برق مصرفی در تولید محصولات . هزینه‌های غیر مستقیم به علت اینکه قابلیت تخصیص به یک موضوع مشخص را ندارد. نمی‌توان آنها را مشخصاً به یک موضوع ارتباط داد بلکه این هزینه‌ها به طور عمومی و مشترک بین چندین موضوع هزینه می‌باشد. هزینه های غیر مستقیم بر مبنای روشهای مختلف تسهیم به موضوعات مختلف هزینه مانند محصولات تخصیص داده می‌شود. بطور خلاصه می‌توان بیان نمود که هزینه‌های مستقیم هزینه‌های هستند که به راحتی قابل ردیابی و تخصیص به یک محصول اندازه گیری نمود ولی هزینه‌های غیر مستقیم هزینه‌هایی است که به راحتی قابل ردیابی و تخصیص یک محصول نبوده بلکه این هزینه‌ها باید بین محصولات یا به عبارتی موضوعات مختلف هزینه‌ تخصیص داده شوند فرآیند تخصیص هزینه‌های غیر مستقیم به محصولات را غیر مستقیم و یا تخصیص هزینه اطلاق می‌کنند مانند هزینه برق، هزینه تعمیرات و نگهداری ماشین آلات، هزینه تأمین ماشین آلات و … به محصولات تولید شده .

ب) طبقه بندی هزینه‌ها براساس عناصر تشکیل دهنده محصول

1ـ هزینه‌های مواد مستقیم :

هزینه‌های مواد مستقیم به موادی اطلاق می‌گردد که به سهولت قابل ردیابی و تخصیص به یک واحد محصول تولید شده می‌باشد این مواد شکل ظاهری محصول را تشکیل داده و بدون مصرف این مواد تولید محصول غیر ممکن است، مانند هزینه چرم مصرفی در تلوید کفش و یا پارچه مصرفی در تولید پوشاک .

2ـ هزینه کار مستقیم :

حقوق و دستمزد افرادی که مستقیماً در تولید محصول نقش داشته‌اند که به سهولت قابل ردیابی و تخصیص به یک واحد محصول است . مانند هزینه حقوق و دستمزد کارگران تولید. هر نوع هزینه مستقیم دیگری نیز اگر دارای خصوصیات و ویژگی‌های مواد مستقیم و کار مستقیم باشد را می‌توان به آسانی به یک واحد محصول تخصیص داده مانند لوازم بسته بندی مصرفی در بسته بندی‌های محصول

3ـ هزینه‌های سربار ساخت / هزینه‌های غیر مستقیم :

این هزینه‌ها معمولاً شامل هزینه‌های کارخانه به استناد هزینه‌های مواد مستقیم و کار مستقیم می‌باشد به عبارتی هزینه‌هایی که نمی‌توان آنها را به سهولت به یک واحد محصول تخصیص داد و برای تخصیص این هزینه‌ها به محصول باید از فرآیند تخصیص و تسهیم استفاده نموده مانند هزینه‌های مواد غیر مستقیم ، کار غیر مستقیم و سایر هزینه‌های ساخت . هزینه‌های مواد غیر مستقیم و کار غیر مستقیم مفهومی قابل هزینه‌ مواد مستقیم و کار مستقیم را دارند . برای هزینه های غیر مستقیم می‌توان به عنوان مثال هزینه‌ چسب و یا نخ مصرفی در تلوید کنش اشاره کرده و برای هر سه کار غیر مستقیم می‌توان به عنوان مثال به هزینه حقوق و مزایای سر کارگر و یا مدیر تولید و یا هزینه حقوق و مزایای انباردار ، نگهبان و … اشاره نمود. سایر هزینه‌های ساخت شامل کلیه هزینه‌های غیر مستقیم به جز مواد غیر مستقیم و کار غیر مستقیم می‌باشد مانند هزینه‌های تعمیرات و نگهداری ماشین آلات ، هزینه بیمه ماشین آلات کارخانه، هزینه سوخت کارخانه هزینه آب و برق و تلفن کارخانه و سایر هزینه‌های غیر مستقیم کارخانه به جمع هزینه‌های (مواد مستقیم، کار مستقیم، هزینه‌های سر بار ساخت) هزینه‌های ساخت یا هزینه‌های تولید و یا تمام شده تولید اطلاق می‌شود.

مفهوم بهای اولیه یا هزینه‌های اولیه :

به جمع مواد مستقیم و هزینه دستمزد مستقیم، بهای اولیه یا هزینه‌های اولیه اطلاق می‌شود یعنی دو نوع هزینه‌ای که مستقیماً قابل ردیابی در هر واحد محصول است.

هزینه تبدیل : به جمع هزینه دستمزد مستقیم و هزینه سر بار ساخت اطلاق می‌شود.

ج) طبقه بندی هزینه‌ها به دو نوع هزینه‌های محصول و هزینه‌های دوره :

هزینة محصول همان هزینه تولید و یا به عبارتی جمع هر سه هزینه مواد مستقیم، کار مستقیم و هزینه‌های سربار ساخت است. هزینة دوره به کلیة هزینه‌هایی اطلاق می‌شود که نتوان این هزینه‌ها را به عنوان هزینه‌های محصول قلمداد نمود این هزینه‌ها به نوعی یا دوره زمانی که طی آن واقع شده‌اند ارتباط دارد و در دورة وقوع در صورت سود و زیان انعکاس می‌یابند این هزینه‌ها در صورت سود و زیان تحت عنوان هزینه‌های عملیاتی طبقه بندی می‌شوند مانند هزینه‌های توزیع و فروش و هزینه‌های عمومی و اداری هزینه‌های دوره به عبارتی هزینه‌هایی هستند که نه به طور مستقیم و نه به طور غیر مستقیم با تولید هیچ گونه ارتباطی ندارند.

د) طبقه بندی هزینه‌ها براساس رفتار هزینه‌

در این نوع طبقه بندی موضوع از این است که هزینه‌ها در مقابل تغییرات تولید چه رفتاری از خود نشان می‌دهد . 1) هزینه‌های ثابت 2) هزینه‌ متغیر

1ـ هزینه‌های ثابت :

هزینه‌های ثابت هزینه‌هایی هستند که بدون توجه به تغییرات حجم تولید در دامنة معین از تولید (دامنه مربوط) بدون تغییر هستند مانند هزینه استهلاک (روش خط مستقیم) هزینه بیمه ، هزینه اجاره ، عوارض و … هزینه ثابت در یک دامنة مربوط ثابت است ولی تغییرات حجم تولید هزینه‌های ثابت در دامنه‌های مختلف، تغییر می‌باید هزینه‌های ثابت در سطح تولید در یک دامنه مربوط هر اندازه تولید بیشتر باشد هزینه ثابت هر واحد کمتر خواهد بود. هزینه ثابت هر واحد برابر است با هزینه ثابت تقسیم بر میزان تولید.

2ـ هزینه‌های متغیر : هزینه‌های متغیر هزینه‌هایی هستند که با توجه به متغیر در سطح تولید این گونه هزینه‌ها نیز متغیر می‌یابند هزینه‌های متغیر در سطح کل تولید متغیر ولی در سطح هر واحد ثابت است. طبقه بندی هزینه‌ها برحسب رفتار هزینه‌ها به چگونگی واکنش هزینه‌ها در برابر تغییر در سطح فعالیت اشاره دارد به بیان دیگر مقصود از رفتار هزینه‌ها مدلی است که براساس آن یک هزینه مشخص نسبت به تغییر در سطح فعالیت واکنش نشان می‌دهد.

بهای اولیه و بهای تبدیل :

بهای اولیه مستقیماً مربوط به تلولید بوده و شامل هزینه‌های مواد مستقیم و کار مستقیم می‌باشد بهای تبدیل یا هزینه‌های تبدیل مربوط به هزینه‌هایی می‌شود که مواد مستقیم را به محصول تکمیل شده تبدیل می‌نماید که شامل هزینه‌ کار مستقیم و هزینه‌های سربار کارخانه می‌شود.

اصطلاحات مرتبط با هزینه

موضوع هزینه (Cost Object):

موضوع هزینه، هر چیزی است که اندازه گیری جداگانه هزینهﻫﺎﻱ آن مدنظراست. به بیان دیگر، موضوع هزینه مقصدی است که هزینه ها به آن منتسب و تخصیص داده می شوند. یک واحد محصول یک شرکت تولیدی موضوع نهایی هزینه قلمداد می گردد.

محرک هزینه (Cost Driver):

«محرک هزینه» (یا مولد هزینه) عاملی است که بر جمع هزینه ها اثر می گذارد. یعنی تغییر در میزان و اندازه محرک هزینه باعث تغییر در جمع مبلغ هزینهﻫﺎﻱ مربوط به موضوع هزینه مورد نظر می شود. ü اولین اقدام مهم برای تفهیم و درک رفتار هزینه ها در هر سازمانی شناسایی محرک های هزینه است.

انباشت هزینه (Cost Accumulation):

عبارت است از گردآوری اطلاعات مرتبط با هزینه ها به گونه ای سازمان یافته و از طریق سیستم حسابداری.

انتساب هزینه (Cost Assignment) :

یک اصطلاح کلی است که هر دو حالت زیر را در بر می گیرد: 1- ردیابی (Tracing) هزینهﻫﺎﻱ انباشته با یک موضوع هزینه، 2- تخصیص (Allocating) هزینهﻫﺎﻱ انباشته به موضوعات گوناگون هزینه.

مرکز هزینه (Cost Center):

محلی است که مسئول کنترل هزینهﻫﺎﻱ مربوط به خود می باشد. معمولاً هزینه هر مرکز جداگانه در نظر گرفته ﻣﻲشود. مانند دوایر تولید، دایره تعمیرات و …

مخزن (حوضچه) هزینه (Cost Pool):

انباشتی از هزینهﻫﺎیی که در نظر است به خاطر مقاصدی مشخص، به تعدادی موضوع هزینه تخصیص یابد. مانند تخصیص اولیه هزینهﻫﺎﻱ سربار ساخت به دوایر، هر یک از دوایر به عنوان یک موضوع هزینه محسوب و هزینهﻫﺎﻱ گردآوری شده، مخزن هزینه تلقی می شود. اما در تخصیص ثانویه هزینهﻫﺎﻱ سربار، دوایر خدماتی به منزله مخزن هزینه و دوایر استفاده کننده از خدمات، به عنوان موضوع هزینه قلمداد می گردد.

ساختارهزینهﻫﺎ (Cost Structure) :

به سهم نسبی هزینهﻫﺎﻱ متغیر و هزینهﻫﺎﻱ ثابت از جمع هزینهﻫﺎﻱ یک سازمان اطلاق میشود.

هزینهﻱ منقضی شده (Expired Cost) و هزینهﻱ منقضی نشده (Unexpired Cost)

هزینه را می توان به «هزینهﻫﺎﻱ منقضی شده» که مزیت ناشی از آن تنها عاید دورهﻱ وقوع شده است، و به دورﻩهای بعد تسری نمی یابد و «هزینهﻫﺎﻱ منقضی نشده» که انتظار می رود مزیت آن به دوره های آتی نیز تسری یابد تقسیم کرد. هزینهﻫﺎﻱ منقضی نشده به عنوان دارایی تلقی شده و از طریق انعکاس در ترازنامه به دوره های بعد انتقال می یابد. نمونه ای بارز از این هزینه ها عبارت اند: از موجودی ها، پیش پرداخت های هزینه و اموال، ماشین آلات و تجهیزات. هزینهﻫﺎﻱ منقضی شده در صورت سود و زیان دوره ی وقوع منعکس و با درآمدهای آن دوره مقابله می شود. نمونه های آن شامل: هزینه آب، برق، تبلیغات و حقوق کارکنان فروش و اداری. خرید ماشین آلات به عنوان دارایی تلقی و هزینه استهلاک سالانه ی آن در پایان هر سال به عنوان بخش منقضی شده ی بهای تمام شده این دارایی محسوب می گردد این طبقه بندی از لحاظ تهیه ی صورتهای مالی در پایان هر دوره مالی فوق العاده حائز اهمیت است.

بهای اولیه (Prime Cost) و هزینهﻱ تبدیل (Conversion Cost) :

مقصود از اصطلاح «بهای اولیه» یا «هزینهﻫﺎﻱ اولیه»، جمع هزینه مواد مستقیم و هزینه دستمزد مستقیم است، یعنی دو نوع هزینه ای که مستقیماً قابل ردیابی با یک واحد محصول است. اما اصطلاح «هزینه ی تبدیل»، به جمع هزینه دستمزد مستقیم و هزینه سربار ساخت اشاره دارد. این اصطلاح از این واقعیت سرچشمه ﻣﻲگیرد که مواد مستقیم از طریق عواملی چون دستمزد مستقیم و سربار ساخت به محصولات تکمیل شده تبدیل می شود.

هزینهﻱ از دست رفتن فرصت (Opportunity Cost) :

همان گونه که قبلاً گفته شد، یکی از وظایف حسابداری مدیریت به عنوان سیستم اطلاعاتی، فراهم کردن اطلاعات مرتبط با هزینه ها برای تصمیم گیری های گوناگون مدیران سطوح مختلف در واحدهای اقتصادی است. اما تصمیم گیری های مختلف نیاز به اطلاعات متفاوت دارد. «هزینهﻱ از دست رفتن فرصت» یکی از اطلاعات مهم و مؤثر در تصمیم گیری های مدیران در زمینه های گوناگون، از جمله قیمت گذاری انتقالات داخلی بین قسمتهای مختلف یک واحد اقتصادی، قبول یا رد یک سفارش خاص و ساخت یک قطعه در داخل یا خرید آن از بیرون است. واحدهای اقتصادی به منظور دستیابی به هدف های مورد نظر خود، منابعی را در اختیار دارند که شامل موجودی نقد، مطالبات، موجودی کالا، اموال، ماشین آلات و تجهیزات، سرمایه گذاری در سهام سایر شرکت ها و نیروی انسانی است. استفاده از هر یک از این منابع، به از دست رفتن فرصت به کارگیری آن منابع به شکلی دیگر، برای واحدهای اقتصادی منجر می شود. بدین معنا که اگر از یکی از این منابع برای مقصودی مشخص استفاده شود، از آن منبع نمی توان برای مقاصد دیگر استفاده کرد. به طور ساده می توان گفت، «هزینه از دست رفتن فرصت» عبارت از ارزش هر گونه فرصتی است که به خاطر پرداختن به فعالیت دیگر، از آن فرصت صرفنظر می شود. به بیان دیگر، هزینه ازدست رفتن فرصت به عنوان مزیتی تعریف شده است که به واسطه ی خودداری از انجام یک راه کار به خاطر پرداختن به انجام کار دیگر، فدا می شود.

هزینهﻱ ریخته یا از دست رفته (Sunk Cost) :

«هزینهﻱ ریخته یا از دست رفته» به هزینه ای اطلاق می شود که در گذشته واقع شده است و در نتیجه، بر تصمیمات و هزینهﻫﺎﻱ آتی اثر ندارد و نمی توان آن را از طریق اقدامات فعلی یا آتی برگشت داد و یا تغییری در آن ایجاد کرد. نمونه بارز این گونه هزینه ها، هزینه تحصیل تجهیزاتی است که قبلاً خریداری شده و هزینه ی موجودی هایی است که قبلاً تحصیل شده اند.

هزینه تفاضلی (Differential Cost):

«هزینهﻱ تفاضلی» به اختلاف بین هزینهﻫﺎﻱ دو راه کار مختلف گفته می شود. هنگامی که با مسئله انتخاب از بین راه کارهای گوناگون روبرو هستیم، توجه به هزینهﻫﺎﻱ تفاضلی به جای پرداختن به هزینهﻫﺎﻱ کل و انباشته، اولویت پیدا می کند. در تصمیم گیری های گوناگون، معطوف داشتن توجه به اختلاف بین هزینه ی راه کارهای متفاوت و مقایسه آنها، با ملحوظ داشتن جمع هزینه این راه کارها گویاتر، راحت تر و مؤثر تر است. هزینه ی تفاضلی را بعضاً هزینهﻱ افزایشی (Incremental Cost) و هزینهﻱ نهایی (Marginal Cost) نیز می نامند.

هزینهﻱ قابل اجتناب (Avoidable Cost):

هزینهﻫﺎیی هستند که هنگام انتخاب یک راهکار از میان راهکارهای مختلف، بتوان آن را حذف کرد.

هزینهﻱ غیرقابل اجتناب (Unavoidable Cost) :

هزینهﻫﺎیی می باشند که بین راهکارهای مختلف ثابت می مانند و تغییر نمی کنند. به بیانی دیگر، هزینهﻫﺎیی که حتی با حذف بخشی از واحد و یا یک فعالیت همچنان استمرار خواهد داشت.

هزینهﻱ مربوط یا مرتبط (Relevant Cost) :

هزینهﻫﺎیی هستند که در شرایط خاص تصمیم گیری مؤثر واقع می شوند، و با یک تصمیم گیری خاص مرتبط هستند و به عنوان هزینهﻫﺎﻱ مورد انتظار آتی که موجب تفاوت بین راهکارهای مختلف می شود، تعریف شده است. بنابراین در تصمیم گیری خاص مدیریت اثر گذار بوده و برای محاسبه بهای تمام شده، مربوط تلقی شده و منظور می گردد. هر هزینه برای اینکه هزینه مربوط محسوب شود باید دارای دو ویژگی زیر باشند: 1. انتظار وقوع این اقلام در دوره های مالی آتی وجود داشته باشد. 2. مقدار این اقلام برای هر یک از راه حل ها متفاوت باشد.

هزینهﻱ ارزش افزوده (Value Added Cost)، هزینهﻱ بدون ارزش افزوده (Non-Value Added Cost)

طبقه بندی دیگری که در سالهای اخیر در هزینه انجام گرفته است، بر این اساس پایه گذاری شده است که بهای تمام شده به ارزش یک محصول یا خدمات یا بدون اثرات ظاهری روی ارزش بازار یا رضایت مشتری متحمل می شود، اضافه می کند. «هزینه ی ارزش افزوده» عبارت است از هزینه ی یک فعالیت عملیاتی که ارزش بازار یک محصول یا خدمات را افزایش می دهد. یک «هزینه ی بدون ارزش افزوده» عبارت است از هزینه ی یک عملیات، یا یک فعالیت پشتیبانی که هزینه ی یک محصول یا خدمت را اضافه می کند، اما ارزش بازار آن را افزایش نمی دهد. استهلاک ماشین آلات که ترکیبی از خط موقتی درمحصول نهایی می باشد، هزینه ارزش افزوده است، استهلاک اتومبیل واحد فروش یک هزینه ی بدون ارزش افزوده است. هزینهﻫﺎﻱ متحمل شده که کیفیت یک محصول را بهبود بخشد، هزینه ارزش افزوده است، اگر مشتری تمایل به پرداخت بیشتر برای کیفیت بالاتر داشته باشد. اما اگر چنین پرداختی از سوی مشتری انجام نگیرد، آن هزینه ها، هزینه های بدون ارزش افزوده اند، زیرا ارزش بازار محصولات را افزایش نمی دهد. هزینهﻫﺎﻱ فعالیت های مدیریت مانند حسابداری و یا حقوق و دستمزد کارکنان، هزینهﻫﺎﻱ بدون ارزش افزوده هستند، آنها برای عملیات واحد اقتصادی ضروری و است، اما ارزش محصول را اضافه نمی کنند.

هزینه استاندارد (Standard Cost) :

به هزینهﻱ برآوردی یا بودجه شده ساخت یک واحد محصول مشخص یا انجام یک خدمت که به عنوان الگو و شاخصی برای مقایسه و ارزیابی عملکرد بکار گرفته می شود، اطلاق میگردد. از این هزینه های هدف اغلب در فرایند بودجه بندی نیز استفاده می شود.

هزینه های مشترک (Joint Costs):

هزینه هایی که در فرایند مشترک ساخت و قبل از این که محصولات مشترک به شکل مجزا ظاهر و قابل شناسایی شوند، واقع می گردد. به بیان دیگر، جمع تمام هزینه هایی که در فرایند مشترک ساخت تا نقطه تفکیک، صرف ساخت محصولات مشترک می شود.

هزینه های مجزا (Separable Costs) :

به هزینه هایی اطلاق می شود که برای پردازش محصولات مشترک بعد از نقطه تفکیک واقع می گردد. ویژگی این گونه هزینه ها، سهولت ردیابی مستقیم آنها با هریک از محصولات مشترک است. این هزینه ها جزء هزینه های فرآیند مشترک ساخت نیست و به مراحل بعد از نقطه تفکیک محصولات مشترک مربوط می شود.

هزینه قابل کنترل( Controllable Cost) :

هزینهﻫﺎیی که تحت کنترل و نفوذ مؤثر شخصی معین در درون واحد اقتصادی بوده، به گونه ای که در کوتاه مدت برمبلغ آن هزینه اثر گذارد.

هزینه غیر قابل کنترل (Noncontrollable cost) :

هزینهﺍﻱ که نمی تواند در سطح و توسط یک مدیر معین تغییر کند یا تحت تاثیر قرار گیرد.

هزینهﻫﺎﻱ مختلط (Mixed Costs) :

هزینهﻱ مختلط مشخصاتی از هر دو هزینهﻱ متغیر و ثابت را دارند. برای مثال روی یک دامنه حجم تولید، بهای تمام شده مختلط به جمع ریالی ثابت می ماند و از این رو آن یک بهای تمام شده ثابت خواهد بود. روی دامنه ی دیگر تولید، بهای تمام شده مختلط ممکن است به نسبت تغییرات در سطح تولید تغییر نماید، و از این رو آن یک بهای تمام شده متغیر خواهد بود. بهای تمام شده مختلط هر از گاهی اشاره به بهای تمام شده نیمه متغیر یا بهای تمام شده نیمه ثابت دارد. مثل هزینه های آب، برق، تلفن.

هزینه های نیمه متغیر (Semivariable Cost):

بعضی از هزینه ها با افزایش سطح فعالیت (تولید) اضافه می گردند، امّا ازدیاد آن با یک نسبت ثابت نیست، این گونه هزینه ها را، هزینه های نیمه متغیر می نامند، که آنها را نیز می توان به دو دسته ی زیر تقسیم کرد: – هزینه هایی که بر اثر افزایش فعالیت با نرخ نزولی (Descending Rate) به محصول اضافه می گردند. مثل خرید انبوه بعضی از ملزومات، یا دریافت از مؤسسات خدماتی عمده که با افزایش میزان مراجعه نرخ را کاهش می دهند.

هزینه های نیمه ثابت (Semifixed (or Step Function) Cost) :

هزینه های نیمه ثابت، در یک دامنه ی فعالیت ثابت می مانند ولی با افزایش فعالیت به صورت جهشی و پلکانی افزایش می یابند. بسیاری از هزینه ها گرایش نیمه ثابت دارند. هزینه های نیمه ثابت ویژگی های هر دو هزینه ثابت و متغیر را دارند، مانند هزینه های متغیر با حجم فعالیت به صورت پله ای افزایش می یابند و همانند هزینه های ثابت، در محدوده هایی از فعالیت ثابت هستند