پرسنلی که در یک موسسه استخدام می شوند، معمولا در پایان هر ماه در ازای کار مشخصی که انجام می دهند، مبلغی را تحت عنوان حقوق دریافت می کنند. برای پرداخت حقوق پرسنل باید اجزا و عناصر حقوق و دستمزد را بشناسیم و با کار هر بخش عناصر حقوق و دستمزد آشنا باشیم، سپس لیست حقوق و دستمزد را تهیه کنیم تا حقوق پرسنل به طور دقیق مشخص گردد.

حسابداری حقوق و دستمزد از این بابت اهمیت می‌یابد که از طرفی یکی از هزینه‌های شرکت به شمار می رود و از طرف دیگر منبع درآمد پرسنل است، بنابراین باید در محاسبه و پرداخت آن بسیار دقت کرد. در این مقاله به اجزا حقوق و دستمزد و محاسبه آن و ثبت های حسابداری مربوط به آن می پردازیم.

سیستم حقوق و دستمزد

زمانی که اجزا مختلف به صورت هماهنگ در کنار یکدیگر کار می کنند و هر یک وظیفه و هدفی دارد، همچنین کار هماهنگ آن‌ها منجر به یک هدف واحد و یکسان می شود، به آن مجموعه سیستم می‌گوییم.

سیستم حقوق و دستمزد نیز چنین ویژگی دارد، در این سیستم اجزا تشکیل دهنده حقوق و دستمزد شامل دوایر مختلف، مانند: دایره کارگزینی، دایره ثبت اوقات کار و… می باشد، که نتیجه کار هماهنگ همه آن‌ها مشخص شدن میزان حقوق و دستمزد پرسنل می باشد.

حقوق و دستمزد چیست؟

مبلغ معینی از پول که هر سال به عنوان دستمزد یک کارمند مورد توافق قرار می گیرد، معمولاً هر ماه مستقیماً به حساب بانکی او واریز می شود. از دیدگاه اداره یک کسب و کار، حقوق را می توان به عنوان هزینه بدست آوردن و حفظ منابع انسانی برای اجرای عملیات در نظر گرفت و سپس به عنوان هزینه پرسنل یا هزینه حقوق نامیده می‌شود. هزینه حقوق و دستمرز در جدول ماهیت حسابها در حسابداری در دسته بدهکار قرار می‌گیرد.

حقوق مبلغ مشخص و مورد توافق است که کارمند بعنوان دستمزد دریافت می‌کند

مفاهیم حقوق و دستمزد

امروزه مفهوم حقوق به عنوان بخشی از سیستم کل حقوق و دستمزد که کارفرمایان به کارکنان ارائه می دهند، در حال تکامل است. در ادامه مفاهیم مرتبط به حقوق و دستمزد را بیشتر تشریح می کنیم.

سیاست های کلی حقوق و دستمزد

سیاست‌های مورد استفاده در مورد حقوق و دستمزد در هر موسسه باید به نحوی باشد که متناسب با نوع فعالیت موسسه، شرایط محیطی و در نهایت اهداف اصلی موسسه را دنبال کند.

قوانین کار مربوط به حقوق و دستمزد

یکی از قوانین در حوزه حقوق و دستمزد، نرخ و میزان آن است که با توجه به مجموعه‌ای از معیارها هر سال توسط شورای عالی کار تعیین می شود.

حقوق پایه

میزان حقوقی که به کارکنان با توجه به میزان تعیین شده در قانون کار و یا قراردادی که با قانون مغایرت نداشته باشد، در ازای انجام فعالیت مشخص یا یک واحد محصول به صورت روزانه، هفتگی و معمولا ماهانه پرداخت می شود را حقوق پایه می‌گویند.

مدت کار

مقدار زمانی که پرسنل نیرو یا وقت خود را به منظور انجام رساندن کاری که بر عهده آن‌ها است در اختیار کارفرما قرار می دهند را مدت کار می گویند. مدت کار تعیین شده در روز بر اساس ماده 51 قانون کار، نباید از 8 ساعت در روز بیشتر باشد.

در تبصره 1 این قانون عنوان شده است که کارکنان می توانند با کارفرما توافق کنند، تا ساعات کار برخی روزها کمتر از 8 ساعت و برخی روزها بیشتر باشد، لازم بذکر است مجموع ساعت کار در یک هفته نباید از  44 ساعت بیشتر باشد. برای مشاغل سخت و زیان آور، ساعت کار در هفته 36 ساعت و در یک روز 6 ساعت است.

کار روز و کار شب

بیشتر کارها در طول روز انجام می شوند، زمان انجام این کارها باید بین ساعت 6 تا 22 باشد. بعضی از کارها نیز که بین ساعت 22 تا 6 صبح انجام می شوند، کار شب گفته می شود. دوره شب از ساعت 11 شب تا 6 صبح است، مگر اینکه کارگر و کارفرما با یک دوره شب متفاوت موافقت کنند.

طبق قانون کار، زمان کار در روز نباید بیشتر از 8 ساعت باشد

انواع دستمزد بر اساس نوع فعالیت

دستمزد کارکنان با توجه به اینکه در تولید محصولات چه نقشی دارند، به دو دسته دستمزد مستقیم و غیر مستقیم طبقه بندی می شوند.

1-    دستمزد مستقیم

کارکنان و پرسنلی که در خط تولید یک واحد تولیدی کار می کنند، به طور مستقیم در تولید محصولات و کالاها نقش دارند، بنابراین دستمزدی که به آن‌ها تعلق می گیرد، دستمزد مستقیم گفته می‌شود.

2- دستمزد غیر مستقیم

در صورتی که پرسنل بخش اداری در یک واحد تولیدی یا سرپرست کارکنان خط تولید باشند و فعالیت آن‌ها به‌صورت مستقیم در ارتباط با محصولات نیست، دستمزد آن‌ها شامل دستمزد غیرمستقیم می‌شود.

اجزا و عناصر حقوق و دستمزد

در زیر اجزا مختلفی که مجموع اجزا و عناصر حقوق و دستمزد را تشکیل می دهند ذکر شده است.

اجزای اصلی حقوق و دستمزد

حقوق پایه، حق سنوات، اضافه کار، حق خواروبار، حق مسکن، حق اولاد، پاداش و… از اجزا و عناصر حقوق و دستمزد هستند که در ادامه بیشتر در مورد آن‌ها توضیح خواهیم داد.

دایره حقوق و دستمزد

دایره حقوق و دستمزد یکی از اجزا و عناصر حقوق و دستمزد محسوب می‌شود. حقوق و دستمزد و محاسبه آن، کسورات بیمه و مالیات و تعیین میزان خالص حقوق هر یک از کارکنان به عهده دایره حقوق و دستمزد می‌باشد.

وظیفه دایره حسابداری حقوق و دستمزد

حسابداران حقوق و دستمزد صورتحساب حقوق کارکنان را تهیه می‌کنند و چک‌های حقوق را پردازش می‌کنند. آن‌ها پرونده حقوق و دستمزد را نگهداری می‌کنند و گزارش ایجاد می‌کنند. حسابداران حقوق و دستمزد اطمینان می‌دهند که کلیه روش‌های حقوق و دستمزد مطابق قوانین و سیاست‌های دولتی است. (با مطالعه مقالات بیشتر بر دانش خود بیفزایید