سرمایه در جریان و افزایش آن

سرمایه در جریان نمایشگر امکان نقدپذیری برای یک شخص یا یک کسب و کار باشد.

در صورتی که در طی سال مالی مورد گزارش، سرمایه شرکت بر اساس تصویب مجمع عمومی فوق العاده از محل درآمدهای نقدی و مطالبات سهامداران افزایش یابد، همچنین مراحل اداری ثبت سرمایه در جریان باشد، این مبلغ در سر فصل”افزایش سرمایه در جریان” در طبقه بندی حقوق صاحبان سهام نشان داده می‌شود.

صرف سهام

در ایران ارزش اسمی هر سهم برابر با هزار ریال یا صد تومان است.که بطور معمول با ارزش سهم در بازار تفاوت دارد. در صورتی که بهای ارزش بازار سهام بیشتر از ارزش اسمی باشد تفاوت حاصله را صرف سهام می‌نامند. در صورتی که بهای ارزش بازار کمتر از ارزش اسمی باشد آن را کسر سهام می‌نامند. هنگامی که شرکت سهام خود را در بازار بیشتر از ارزش اسمی عرضه نموده و بفروش می رساند. مابه التفاوت بعنوان صرف سهام بعنوان قسمتی از حقوق صاحبان سهام در ترازنامه منعکس می‌گردد. طریقه فروش و مقررات مربوط به فروش سهام و موارد مرتبط با صرف سهام، در ماده 160قانون تجارت توضیح و تشریح شده که در صورت لزوم می‌توان مراجعه نمود.

اندوخته قانونی

طبق ماده 140 اصلاحیه قانون تجارت سالانه پنج درصد از سود خالص شرکت با عنوان اندوخته قانونی ذخیره می‌شود. تا زمانی که اندوخته قانونی به حد نصاب ده در صد سرمایه ثبت شده برسد. پس از آن ذخیره کردن اندوخته قانونی اختیاری خواهد بود. هدف قانون‌گذار از وضع قوانین جهت کسر اندوخته قانونی، بالا بردن ضمانت طلب طلبکاران از شرکت می‌باشد. و قانون گذار پیشبینی خاصی جهت محل مصرف اندوخته قانونی نکرده است. و شرکت می‌تواند برای فعالیتهای مختلف از آن استفاده نماید .

سایر اندوخته ها

سایر اندوخته‌ها شامل اندوخته‌های احتیاطی یا اختیاری است. که در صورت تصویب مجمع عمومی مبنی بر عدم تقسیم سود پایان دوره مابین سهامداران آن را کنار بگذارد. جهت جلوگیری از عدم تقسیم تمامی سود و انتقال آن به حساب اندوخته احتیاطی قانون‌گذار تمهیداتی اندیشیده است. بدین ترتیب که تقسیم حداقل ده درصد سود سالانه مابین سهامداران اجباری است. شرکتها قانونا ملزم به کنار گذاشتن اندوخته احتیاطی یا اختیاری نیستند. و به همین مناسبت نیز نام اختیاری بر روی آن گذاشته شده است. موارد مصرف اندوخته فوق، در ماده 234 لایحه قانونی مصوب 1347 عنوان شده که در صورت نیاز می توان به آن مراجعه نمود.

سود و زیان انباشته

حساب سود و زیان انباشته یک حساب دائمی است. که از تفاضل درآمدها و هزینه‌ها (حسابهای موقت)حاصل می‌شود. و پس از اینکه مقادیری بعنوان اندوخته‌های قانونی و احتیاطی از آن کسر شد. و کنار گذاشته شد مابقی در حساب مذکور می‌ماند. تا بر اساس تصمیمات مجمع عمومی بین سهامداران یا بصورت نقدی و یا بصورت سهام (سود سهمی) تقسیم شود. در صورتی که هزینه ها از درآمدهای یک دوره بیشتر باشد. “زیان” و در صورت فزونی درآمدهای یک دوره به نسبت هزینه های همان دوره، مابه التفاوت “سود”نامیده شده و بعنوان اقلام کاهنده (زیان) یاافزاینده (سود) حساب حقوق صاحبان سهام عمل می‌کند .

سهام خزانه

در صورتی که شرکتی سهام عادی یا ممتاز خود را در بورس خریداری نماید و بعنوان یک دارایی نگهداری نماید. سهام خزانه نام دارد. سهام خزانه بعنوان یک دارایی نگهداری نمی‌شود. و در سر فصل حقوق صاحبان سهام بعنوان یک قلم کاهنده نگهداری می‌شود. به سهام خزانه سود تعلق نمی‌گیرد و در مجامع نیز حق رای ندارد .
دلایل بسیار زیادی جهت خرید و نگهداری سهام خزانه وجود دارد. که می‌توان به افزایش سود هر سهم، ایجاد انگیزه در کارکنان با دادن سهام خزانه بعنوان پاداش، افزایش بهای سهام با ایجاد تقاضا و غیره می‌باشد.
اگرچه بر اساس ماده 198 قانون تجارت خرید سهام شرکت توسط خود آن شرکت ممنوع شده است. لیکن شرکتهای بزرگ سرمایه گذاری با ایجاد شرکتهای وابسته و همگروه و خرید و فروش سهام شرکتهای گروه، در واقع همان معانی سهام خزانه را تداعی می کنند.

مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها

همیشه ارزش دفتری دارایی‌ها یعنی بهای تاریخی اولیه به کسر استهلاک انباشته، نشان‌دهنده ارزش واقعی دارایی‌ها نمی‌باشد. خصوصا در شرایط تورمی این وضعیت بیشتر نمود پیدا می‌کند. افزایش مبلغ دفتری دارایی‌ها در نتیجه تجدید ارزیابی آن دارایی تحت عنوان ” مازاد تجدید ارزیابی موجودی‌ها “ثبت می‌شود و در ترازنامه به عنوان بخشی از حقوق صاحبان سهام طبقه بندی می‌شود .

حقوق صاحبان سهام، ارزش ویژه ای می باشد که بیان گر مالکیت صاحبان واحدهای تجاری بر حسب علایق آنها است. این حقوق از کسر بدهی های سازمان از دارایی ها محاسبه می شود.

اهداف حقوق صاحبان سهام، در حسابداری:

• تعیین سرمایه قانونی و ثبت شده
• تعیین منابع سرمایه شرکت
• تعیین سود سهامی که قابل توزیع بین صاحبان سهام است

هر سهامداری بر اساس سرمایه گذاری و خریدی که انجام داده است، دارای منافعی می باشد که امکان نقض آنها وجود ندارد و اطلاع از آنها برای سهامدار لازم می باشد.

این حقوق و منافع بر اساس قانون تجارت مشخص شده اند و بر گرفته از مالکیت سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس می باشد. ضروری است که سهامداران از این حقوق مطلع باشند تا بتوانند در بازار سرمایه سود کسب نمایند.

نکته: بر اساس قانون تجارت ایران، همه سهامداران، دارای حقوق مالی و غیر مالی در سرمایه گذاری های خود هستند.

حقوق صاحبان سهام:

حقوق صاحبان سهام (Equity)، یک نوع مالکیت از دارایی های شرکت می باشد که پس از انحلال شرکت و پس از پرداخت تمام بدهی های شرکت، باقی مانده دارایی ها به سهامداران آن شرکت تعلق می گیرد. به همین خاطر می توان گفت معمولا حقوق صاحبان سهام به صورت دارایی خالص منهای بدهی ها شناسایی می شود.

این حقوق می تواند با انجام فعالیت های سودآور شرکت، توسط سهامداران و به وسیله سرمایه گذاری، افزایش یابد.

مشاوره مالی

اقلام حقوق صاحبان سهام:

حقوق صاحبان سهام شامل اقلام زیر می باشد:

• سرمایه قانونی
• افزایش سرمایه
• صرف سهام
• اندوخته قانونی
• سایر اندوخته ها
• سود و زیان انباشته
• سهام خزانه
• مازاد تجدید ارزیابی موجودی ها

حساب های Equity:

حساب های Equity، نیز هم چون حساب های بدهی، دارای تراز می باشند، یعنی نوشته هایی که در سمت چپ ترازنامه (فیلد بدهکار) در حساب T ایجاد می شوند، مانده حقوق صاحبان سهام شرکت را کاهش می دهند.

این در حالی است که نوشته هایی که در سمت راست ترازنامه ایجاد شده اند (فیلد بستانکار)، مانده حساب حقوق صاحبان سهام را افزایش می دهند.

موسسه مشاوران مطالعه مقاله نسبت سودآوری را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

انواع حساب های Equity:

انواعی از حساب های Equity در حسابداری گسترش یافته وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می شود:

سرمایه:

سرمایه گذاری های اولیه ای که توسط صاحبان شرکت صورت می گیرد، سرمایه نامیده می شود. خرید سهام یا مشارکت در خرید نیز به عنوان سرمایه محسوب می گردد زیرا این دو نیز شامل کمک های نقدی می باشد که توسط صاحبان سهام به شرکت اعطا می گردد.

این حساب ها دارای ماهیت بستانکار می باشند که سرانجام باعث افزایش حقوق صاحبان سهام می گردند.

استعفا:

زمانی که یکی از شرکا یا سهامداران اقدام به استعفا نماید، شرکت موظف است که دارایی شخص مستفی را پرداخت کند.

استعفا دارای ماهیت بدهکار می باشد و باعث کاهش حقوق صاحبان سهام می گردد.

درآمد:

میزان پولی که به دلیل فروش محصولی یا خدمات دریافت می شود را درآمد می گویند که رایج ترین آنها به شرح زیر می باشند:

• فروش
• کمیسیون دریافت شده
• بهره دریافت شده

درآمد در ثبت اسناد حسابداری دارای ماهیت بستانکار می باشد و سبب افزایش حقوق صاحبان سهام می گردد.

خدمات حسابداری و مالی

هزینه ها:

به مخارجی که برای تولید درآمد ایجاد می شوند، هزینه گفته می شود که از انواع آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• حقوق و دستمزد
• خدمات پس از فروش
• اجاره برای محل کار
• و…

در ثبت های حسابداری، هزینه دارای ماهیت بدهکار می باشد که سبب کاهش حقوق صاحبان سهام می گردد.

رابطه بین معادله های حسابداری و حقوق صاحبان:

حقوق صاحبان سهام یا خالص دارایی ها، حق مالی در دارایی خای تجاری می باشد که پس از کسر بدهی ها از دارایی ها، به دست می آید.

نکته: حقوق صاحبان سهام از دارایی ها و بدهی ها جدا نمی باشد زیرا یک حق باقی مانده از آنهاست.

رابـطـه بـیـن دارایی، بدهی و حقوق صاحبان:

حقوق مالکان + بدهی ها = دارایی ها

این رابطه با تغییر محل عناصر آن به معادله زیر تبدیل می گردد:

بدهی ها – دارایی ها = حقوق مالکان

نکته: حقوق مالکان را حقوق صاحبان سهام یا سرمایه نیز می نامند.

درآمد ها و هزینه­ ها:

بین تغییرات حقوق صاحبان سرمایه که ناشی از معاملات صاحبان سرمایه و سایر تغییرات آنها می باشد، صورت های مالی تمایز و تفاوت قائل است.

موسسه مشاوران مطالعه مقاله مالیات سهام بورس را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

درآمد های عملیاتی:

جریان های ورودی دوره ای دارایی ها و یا تسویه بدهی ها و یا ترکیبی از هر دو آنها، درآمد های عملیاتی محسوب می شود که در نتیجه تولید و تحویل دادن کالا و ارائه خدمات به وجود می آید.

درآمد عملیاتی دارای دو مشخصه اساسی زیر است:

1. ناشی از فعالیت های اصلی درآمد زای یک شرکت هستند.
2. تکراری و یا مستمر هستند.

هزینه ­های عملیاتی:

مصرف دوره ای دارایی ها و تحمیل بدهی ها و یا ترکیبی از هر دو آنها را هرینه های عملیاتی می گویند که در نتیجه خرید و تحویل گرفتن کالا یا خدمات مقرر می گردد.

مشخصه اصلی این نوع هزینه ­ها این است که آنها در فرآیند ایجاد درآمد های عملیاتی اتفاق می افتند. این هزینه ها، با عنوان های «تلاش های بنگاه» و یا «فداکاری های بنگاه» نیز شناخته می شوند.

سود یا زیان عملیاتی:

به اختلافات بین درآمد ها و هزینه های عملیاتی، سود یا زیان عملیاتی می گویند که نتیجه خالص فعالیت های اصلی و مستمر شاخصی می باشد که توان شرکت را نشان می دهد.

خدمات حسابرسی

درآمد ها و هزینه­ های غیر عملیاتی:

افزایش هایی که در حقوق صاحبان سهام و یا خالص دارایی ها رخ می دهد، درآمد ها و هزینه های غیر عملیاتی می باشند.

سود یا زیان فعالیت های عادی:

فعالیت های معمول تکرار شونده و فعالیت های مرتبط با آن را فعالیت های عادی می گویند که در جهت پیشبرد فعالیت های بالا در واحد تجاری صورت می گیرد.

این فعالیت ها به دو بخش عملیاتی و غیر عملیاتی تقسیم می شوند.

هزینه ­های غیر عملیاتی – درآمد های غیر عملیاتی + سود یا زیان عملیاتی = سود یا زیان فعالیت های عادی

اقلام غیر مترقبه:

به اقلامی گفته می شود که بسیار مهم و غیر معمول می باشند و منشا آ رویداد های خارج از فعالیت های عادی شرکت است و به صورت منظم اتفاق نمی افتند.