یکی از مهمترین مسایل در استفاده بهینه از نرم افزارهای حسابداری شناخت صحیح حسابها یعنی حساب دارایی و بدهی و پیاده سازی کدینگ حساب دقیق و متناسب با نیازهای شرکت است. طراحی کدینگ حسابها در نرم افزار حسابداری مستقیما روی گزارشگیری تاثیر دارد، پس این طراحی باید به نحوی باشد که هم  نیاز مدیران و صاحبان شرکت را پاسخ دهد و هم گزارشهای برون سازمانی همچون اظهارنامه مالیاتی، گزارش مالیات ارزش افزوده و خرید و فروش فصلی را به درستی فراهم کند.

در این مقاله قصد داریم به شناخت حسابهای دارایی و بدهی که از سرفصلهای اصلی حسابها هستند بپردازیم.

گروه حساب دارایی

همانطور که گفتیم معادله اساسی حسابداری عبارت است از:

دارایی= بدهی + سرمایه

دارایی خود به سه گروه تقسیم می شود:

• دارایی جاری
• دارایی ثابت
• دارایی نامشهود

  حتما مقاله دلیل استفاده از کدینگ حسابداری در نرم افزار های مالی چیست ؟ را مطالعه کنید.

دارایی جاری

دارایی جاری یا وجه نقد است یا قابلیت نقدشوندگی طی یک سال مالی را دارد.

دارایی جاری خود به سطوح حساب زیر تقسیم می شود:

• صندوق: وجه نقد موجود در شرکت
• بانک: بانکهایی که شرکت در آنها حساب دارد (مالکان شرکت نه ، خود شرکت)
• تنخواه گردان: برای پرداخت هزینه های خرد شرکت وجهی در اختیار فردی قرار می گیرد. تنخواه گردان، جهت پرداخت هزینه هایی مثل قبوض عمومی، هزینه های پذیرایی و غیره در قبال فاکتور و صورتحساب این هزینه ها میپردازد.
• اسناد دریافتنی: چک هایی که از دیگران می گیریم.
• حسابهای دریافتنی: همان طلب ما از دیگران است که سندی (چک) در مقابلش دریافت نکرده ایم.
• پیش پرداختها: وجهی که می پردازیم تا در آینده کالا یا خدماتی دریافت کنیم. مثلا در پیش فروش خودرو، شرکت وجهی را میپردازد تا در آینده خودرو بخرد.
• موجودی کالا: کالاهایی که به قصد فروش در انبار نگهداری می شوند.

 حساب دارایی ثابت

این دارایی ها سه ویژگی دارند:

برای استفاده در شرکت خریده می شوند. مثل میز و صندلی و خودرو و …

تمام این دارایی ها به استثنا زمین، استهلاک پذیرند یعنی به مرور زمان از بین می روند.

قدرت نقد شوندگی کمتری نسبت به دارایی های جاری دارند.

زیر مجموعه های دارایی ثابت عبارتند از:

•  زمین: قطعات زمین که متعلق به شرکت است. یعنی در سند مالک آن شرکت باشد.
•  ساختمان: انواع ساختمان های متعلق به شرکت
•  ماشین آلات: ماشینهایی که در خط تولید یا به طور کلی برای اهداف شرکت استفاده میشوند. مانند دستگاه پرس، ماشین چاپ و …
•  وسایط نقلیه: خودروهای در اختیار شرکت. (ماشینهایی مانند تراکتور، لیفتراک و … جزء دسته ماشین آلاتند نه وسایط نقلیه)

دارایی های نامشهود

این دارایی غیر دیدنی و ناملموس است . مانند امتیاز آب و برق . این امتیاز دارایی است چون میتواند به فروش برسد، نامشهود است چون قابل دیدن نیست.

زیر مجموعه دارایی های نامشهود عبارت است از :

• سرقفلی
• حق الامتیازها
• برندها
• نرم افزارها
• حق الاختراع و حق الاکتشاف

گروه حساب بدهی ها

به سادگی میتوان گفت که سرفصل بدهی ها نشان دهنده بدهی شرکت به دیگران است که انواع آن عبارتند از :

•  بدهی جاری: بدهی که در طول یکسال مالی پرداخت میشود. مثلا شرکت یک وام یکساله گرفته است.
•  بدهی بلند مدت: اگر پرداخت بدهی بیش از یکسال طول بکشد بدهی بلند مدت محسوب میشود.

زیر مجموعه بدهی های جاری عبارت است از:

•  حسابهای پرداختنی (بستانکاران): بدهی شرکت به دیگران
•  اسناد پرداختنی: چکهای شرکت نزد دیگران
•  پیش دریافتها: وجهی که از دیگران دریافت کرده ایم تا کالا یا خدماتی به آنها ارائه دهیم.
•  جاری شرکا: هرگونه واریز یا برداشتی که توسط شرکا انجام میگیرد در این حساب ثبت میشود.
•  ذخائر: بدهیهایی که شرکت مبلغ آنها برآورد میکند، مثل: ذخیره مزایای پایان خدمت، ذخیره مالیات بر درآمد

بدهی های بلند مدت

بدهی های بلند مدت به آن دسته از بدهی ها اطلاق می شود که در بیش از یک دوره مالی پرداخت خواهند شد.

مانند:

• وام های پرداختنی بلند مدت
• اسناد پرداختنی بلند مدت

آشنایی دقیق با انواع سرفصل حسابها در حسابداری، لازمه طراحی و پیاده سازی یک سیستم کارآمد مالی در شرکتهاست. بسیاری از حسابداران امروزه می دانند که برای حرفه ای شدن در کار صرفا شناخت نحوه ثبت اسناد کافی نیست، طراحی کدینگ حساب با نگاهی دقیق به گزارش های موردنیاز هر شرکت و سازمان یکی از مهمترین و تخصصی ترین کارهای حسابداران است.